De vreselijke oorlog tussen Rusland en Oekraïne kent alleen verliezers. Hoe is dat voor de Oekraïense Alla en haar Russische partner Kirill? “Voor mijn gevoel heb ik – als Oekraïense – het meeste recht op verdriet en boosheid”, erkent Alla. “Tegelijk zie ik ook het enorme verdriet bij Kirill.”

We ontmoeten Alla en Kirill vóór Museum of Humanity in Zaandam, waar voorbijgangers wensen op de Oekraïne-muur schrijven. Alla komt uit Oekraïne, haar aanstaande man Kirill uit Rusland. “Donderdagochtend 24 februari 2022 vergeten wij de rest van ons leven niet meer”, vertelt Kirill over het begin van de oorlog. “Hoewel ik een Russisch paspoort heb, ben ik direct verbonden met Oekraïne: mijn vader komt ervandaan en mijn oma woont er.”

Schuilkelders
Alla’s familie woont in West-Oekraïne, tegen de grens met Roemenië aan – nu nog veilig gebied. “Toch komt de oorlog steeds dichterbij”, vertelt ze. “Het vliegveld in een naburige stad is al gebombardeerd. Ook gaat het luchtalarm geregeld af en dan moeten ze naar de schuilkelders. Daar word ik zo nerveus van dat ik wil dat ze me elke ochtend een bericht sturen. Het maakt me gek dat ik hier machteloos moet toekijken.”

Paspoort
Kirill en Alla kennen elkaar zo’n vier jaar, al voelt het als eeuwen. Sinds negen maanden zijn ze de trotse ouders van zoon James. In mei stappen ze in het huwelijksbootje. Op welke manier werkt de oorlog door in hun relatie? Alla: “Ik worstel met verschillende emoties. Voor mijn gevoel heb ik – als Oekraïense – het meeste recht op verdriet en boosheid. Tegelijk weet ik dat dit oneerlijk is; ik zie ook het enorme verdriet bij Kirill.”
Ze ziet Kirill als individu, en niet als onderdeel van een vijandig regime. “Ik ken weinig mensen met zo’n zachte persoonlijkheid als Kirill. Het zou dus heel wrang zijn om hem te veroordelen vanwege zijn paspoort. De oorlog mag ons niet uit elkaar drijven, en ik hoop dat mensen zo naar dit conflict kunnen kijken. Neem het niet alle Russen kwalijk. Het gaat om Poetin en zijn getrouwen.”

Vervloeken
“Ik snap dat mensen alles wat Russisch is nu vervloeken en op één hoop gooien”, stelt Kirill. “Gelukkig heb ik zelf nog geen nare reacties van mensen gekregen, misschien ook wel omdat ze weten dat ik me uitspreek tegen de oorlog.”
Zou hij dat ook gedaan hebben als hij nu nog in Rusland had gewoond? Kleine kans, denkt hij. “Veel gewone Russen geloven niet dat er oorlog is, omdat ze alleen horen wat de staatstelevisie hun voorschotelt. Ook ik zou me waarschijnlijk hebben laten leiden door de propaganda, als ik daar nog woonde. Vergeet niet hoe ontzettend kostbaar persvrijheid is!”

Risico’s
Door termen als ‘oorlog’ en ‘invasie’ te gebruiken, zou hij in zijn vaderland voor jaren achter de tralies kunnen belanden. Neemt hij geen risico’s door zich – weliswaar in Nederland – zo uit te spreken? “Het zou kunnen”, stelt hij nuchter vast. “Het regime wil mensen bang maken met dit soort wetten en dus zou ik nu niet terug durven. Ik zou er niet veilig zijn, al voelt dit wel als een volkomen onbelangrijk probleem. Het gaat niet om mij, maar om het vreselijke lijden in Oekraïne. Ik vind niet dat ik het recht heb om me druk te maken om mijn veiligheid. Het gaat om de kwetsbare mensen in Oekraïne, zoals de familie van Alla.”

Warm hart
Voor Alla valt het niet mee om overeind te blijven. De laatste weken eisen een stevige tol van haar en ze voelt zich vaak emotioneel. Waar put ze kracht uit? “Vooral onze zoon James geeft mij op dit moment heel veel hoop”, zegt ze, terwijl ze begin te stralen. “Hij zorgt ervoor dat ik geaard blijf. Anders zou ik me verliezen in het nieuws en de social media. Het is belangrijk dat ik naar hem blijf kijken en veel met hem knuffel, zodat mijn hart warm blijft. Ook voel ik me nuttig door de vluchtelingen te helpen die naar Zaandam komen. Op die manier kan ik ver weg van mijn landgenoten toch van betekenis zijn.”

UPDATE 23 februari 2023:

Op 24 februari 2023 is het een jaar geleden dat de vreselijke oorlog in Oekraïne begon. In maart 2022 ontmoetten we Alla uit Oekraïne en haar man Kirill uit Rusland. Hoe gaat het nu met Alla?

Alla: “Eerlijk gezegd lijkt het alsof het leven is gestopt; het voelt nog steeds alsof het februari 2022 is. Ik herinner me nog zo goed wat ik voelde op de dag van de invasie. Het was een jaar vol tranen, stress en medeleven met mensen die iemand verloren hebben. Soms voelde ik me zo gebroken en hopeloos dat alleen het vasthouden van m’n zoontje me gelukkig maakte. Ook steunde mijn man Kirill heeft me enorm.”

“Mijn familie in Oekraïne maakt het goed en ze proberen een normaal leven te leiden. Een van mijn familieleden dient nu in het leger en daardoor komt de dreiging van de oorlog nog altijd heel dichtbij. Toch geloof ik dat het snel zal eindigen, omdat de hele wereld achter Oekraïne staat.”

“Ik heb veel steun gevonden bij de Oekraïense gemeenschap in Zaandam. Zo werkte ik mee aan het zogenaamde ‘social sofa-project’. Op 24 februari 2023 is de opening om 16.30 uur op het gemeentehuis van Gemeente Zaanstad. Samen met de burgemeester Jan Hamming presenteren we onze Oekraïense bank. Het zal ook een herdenkingsdag zijn om alle helden te eren die Oekraïne beschermen.”